Kişilerin kendilerini güvende hissettikleri konfor alanlarından çıkmak konusunda endişe duyması ve bu alanlardan dışarı çıkmamayı tercih etmemesi olan psikolojik duruma agorafobi adı verilmektedir. Bu psikolojik durumun kelime karşılığı ‘alan korkusu’ olarak bilinmektedir. Alan korkusuna sahip kişiler konfor alanlarını terk ettiklerinde, panik atak bozukluğu, utanç duygusu, rahatsız hissetme ve riskte hissetme durumlarını deneyimlerler. Agorafobi nedir, teşhis, tedavi ve tanı yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmak için adresiniz Medisam Life.
Agorafobi Nedir?
Alan korkusu, kaygı bozukluğunun bir çeşididir. Bu psikolojik kaygı bozukluğuna sahip kişiler, güvenli alan olarak beyinlerinde kodladıkları yerlerden uzaklaştıklarında korku, panik ve endişe hislerine kapılmaktadırlar. Bu olumsuz hislerden kaçmak için güvenli olarak kodladıkları alanlardan uzaklaşmamayı tercih ederler. Alan korkusuna sahip olan kişiler, güvenli alanlarını terk edince tehlikede olma ve tehlikelerden kaçamama hissine kapılmaktadırlar.
Ev, genellikle güven duygusunu temsil ettiği için alan korkusu halk arasında dışarı çıkma korkusu olarak da bilinmektedir. Alan korkusuyla mücadele eden kişiler, evlerinden günler, haftalar ve aylarca çıkmayabilirler. Ayrıca asansör gibi kapalı yerlerden ve toplu taşıma, alışveriş merkezi gibi kalabalık alanlardan tetiklenebilirler.
Agorafobi Nedenleri Nelerdir?
Alan korkusunun nedenleri tam olarak bilinmemekle beraber depresyon, kaygı bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk, sosyal fobi, klostrofobi gibi psikolojik rahatsızlıklar agorafobi nedenleri olabilmektedir. Kaygı bozukluğuna sahip insanların 3/10’üne alan korkusu, bir diğer adıyla dışarı çıkma korkusu tanısı da konmaktadır. Alan korkusu, kaygı bozukluk durumlarının bir getirisi olabileceği gibi ondan bağımsız olarak da deneyimlenebilir. Kaygı bozukluğuna ek olarak alan korkusu, obsesif kompulsif bozukluğun da bir getirisidir.
Alan korkusunun nedenleri, diğer psikolojik rahatsızlıklar olabileceği gibi travmatik de olabilir. Önceden istismara uğramak, ebeveynlerden biri ya da ikisini kaybetmek, saldırıya maruz kalmak gibi travmatik olaylar alan korkusunu beraberinde getirebilir. Aile içinde yer alan bir alan korkusu öyküsü de bireylerde alan korkusuna sebep olmaktadır. Psikolojik ve travmatik sebeplerin yanı sıra bu türden bir fobi, fizyolojik etkilere de açıktır. Madde ya da ilaç bağımlılığı gibi fizyolojik durumlar da agorafobi nedenleri arasındadır.
Agorafobi Risk Faktörleri Nelerdir?
Agorafobi risk faktörleri bireysel farklılıklar içermektedir. Sosyal yaşamı büyük oranda kısıtlayan bu fobi, erken çocukluk döneminde de görülebilmektedir. Alan korkusu vakalarının çoğunda hastalığın baş gösterme yaşı ergenlik çağının son dönemleri ya da 20-35 yaş arası erken yetişkinliktir. Agorafobi tanısıyaygın olarak kadınlara konulmaktadır. Erkeklerde alan korkusuna sahip olma riski daha düşüktür.
Alan korkusunun görülme riskini kaygı bozuklukları ya da diğer fobiler, yaşanan anksiyete ataklarına normalden fazla korku ve görmezden gelme tepkileri arttırmaktadır. Ebeveyn kaybı, taciz, şiddet, doğal afet ya da saldırı gibi travmatik olaylar; kaygılı bir mizaca sahip olmak ya da ailede tanılanan bir alan korkusu öyküsü agorafobi risk faktörleri arasındadır.
Agorafobi Belirtileri Nelerdir?
Genelde kaygı bozukluklarıyla ortaya çıkan alan korkusu, kaygı bozuklukları ve atakları ile aynı belirtileri göstermektedir. Agorafobi belirtileri, kaygı bozukluğu ve anksiyete ataklarının belirtileriyle benzerlik göstermektedir.
- Göğüs ağrısı,
- Titreme,
- Sıcak basması,
- Uyuşma,
- Kalp atışlarının hızlanması,
- Nefes alamama hissi,
- Baş dönmesi,
- Mide bulantısı
Alan korkusuna sahip bireyler, konfor alanlarının dışına çıktıklarında yukarıda listelenen belirtileri gösterirler.
Alan korkusu sahibi kişiler;
- Toplu alanlardan,
- Kapalı ve dar alana sahip yerlerden kaçınırlar,
- Genellikle evden çıkmamayı tercih ederler.
Bireylerin hayatını ciddi şekilde kısıtlayan bu fobi, kendini bireylerin sosyal davranışlarından da ele vermektedir. Güvenli olarak etiketledikleri yerlerin dışına çıkan alan korkusu sahibi bireyler, bu yerlerin dışında kendilerini sıkışmış, kaçamayacak bir halde ve tehlikeye açık hissederler. Bireylerin bu hisleri onların güvenli yerleri dışında tedirgin, çekimser ve kaçıngan davranışlar sergilemelerine sebebiyet verir. Bu davranışlar da agorafobi belirtileri arasında yer almaktadır.
Agorafobi Tanısı Nasıl Koyulur?
Amerikan Psikiyatri Birliği, psikolojik sorunların teşhis ve tanısını kolaylaştırmak için Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı kısaca DSM-5’i hazırlamıştır. DSM-5, çoğu mental rahatsızlığın teşhis ve tanısı hakkında doktorlara bilgi sunmaktadır.
Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’na göre bir danışana agorafobi tanısı koymak için bireylerin, aşağıda listelenen durumlardan en az iki tanesinde endişe, tedirginlik ve korku ruh hallerine sahip olması gereklidir.
- Toplu taşıma araçları,
- Otopark, pazar alanı gibi açık alanlar,
- Asansör gibi dar alana sahip ve kapalı yerler,
- Kalabalık yerler,
- Ev dışı yerlerde tek başına bulunmak.
Agorafobi testi yapılan potansiyel fobi sahibi bireylere, ‘’evden çıkarken endişe duyuyor musunuz?’’, ‘’içinde bulunmaktan ya da gitmekten uzak durduğunuz tedirgin hissettiğiniz yer ve durumlar var mı varsa neden bu yer ve durumlardan korkuyorsunuz?’’, ‘’özel işlerinizi yaptırmak konusunda başkalarına güven duyuyor musunuz?’’ soruları yönlendirilebilir.
Alan korkusunun belirtileri, kaygı bozukluğu ve atakları ile benzerlik göstermektedir. Bu iki mental bozukluğu birbirinden ayırmak için; anksiyete ataklarının şiddet ve sıklığı, kalp krizi geçirme durumu, anksiyete atağı sırasında kontrolün kaybolması, kaygı bozukluğuna bağlı olarak davranışlarda değişiklik durumları hakkında bilgi sahibi olunmalıdır.
Agorafobi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Agorafobi tedavisi için birçok farklı tedavi yöntemi bulunmaktadır. Bu tedavi yöntemleri bütünleştirilmiş olarak kullanılır. Agorafobi testi sonucunda tanı konulmuş kişiler için en çok kullanılan yöntemler, bilişsel davranışçı terapi, psikoterapi, maruziyet terapisi ve ilaç tedavisidir. Tedavi yöntemine karar vermek için kişilerin fobiden ne kadar etkilendiği, fiziksel ve ruhsal durumları gibi faktörler göz önünde bulundurulmaktadır.
Bilişsel davranışçı terapi, alan korkusuna sahip bireylerden kaygı bozukluğu ve bunalım gibi diğer mental rahatsızlıkların tetiklenmemesi için uygulanmaktadır. Psikoterapi, bir psikiyatri uzmanı ya da uzman psikolog tarafından gerçekleştirilen konuşma seanslarıdır. Psikoterapi sayesinde alan korkusu yaşayan bireyler kendilerini ifade etme şansı yakalarlar.
‘’Dışarı çıkma korkusu nasıl yenilir?’’ sorusunun cevabı olarak tıbbi tedavi yöntemleri dışında yaşam tarzı değişikliği de uzmanlar tarafından tavsiye edilmektedir. Sağlıklı beslenmek ve hayat rutinine egzersiz eklemek küçük değişiklikler fobi üzerinde çokça olumlu etkiye sahiptir. Agorafobi tedavisi için sosyalleşmek de önemlidir.
Agorafobi Tedavisinde Profesyonel Destek için Adresiniz Medisam Life!
Medisam Life merkezimiz bünyesinde yer alan uzman psikolog ekip arkadaşlarımızın yardımıyla tedavi olabilir ve ‘’dışarı çıkma korkusu nasıl yenilir?’’ sorusuna cevap bulabilirsiniz.
Kendiniz ya da yakınlarınızda mevcut olduğunu düşündüğünüz alan korkusu için yapmanız gereken tek şey Medisam Life ile iletişime geçmektir.
