Bir tür dürtü kontrol bozukluğu olan kleptomani, hastaların aile, iş, eğitim ve sosyal yaşamını etkileme gücü bulunan psikolojik hastalıktır. Normal çalma girişiminden çok farklı olan bu dürtü kontrol bozukluğu, kişilerin kendilerinin ve çevresindekilerinin hayatını negatif yönde etkiler. Dolayısıyla bu psikolojik rahatsızlığa sahip olan kişiler, ciddi bir psikolojik tedavi sürecine ihtiyaç duyar.
İnsanların maddi anlamda ihtiyaçları bulunmasa dahi çalma dürtüsüne hâkim olamadığı bu psikolojik rahatsızlık nedir, nedenleri, belirtileri ve tedavisi nelerdir gibi merak edilen tüm detaylar sizler için şöyle açıklanabilir.
Kleptomani Nedir?
Toplum içerisinde hırsızlık hastalığının farklı bir isimlendirmesi olarak da bilinen kleptomani nedir? Çalma hastalığını bir tür dürtü kontrol bozukluğu olarak tanımlamak mümkündür. Şöyle ki kişiler ihtiyaçları olmasa dahi yoğun olarak hissettikleri çalma dürtüsünü kontrol edemeyerek düzenli olarak birtakım eşyaları çalma eylemini gerçekleştirir. Fakat burada önemli olan nokta, kişi çaldığı nesneye karşı hiçbir ihtiyaç duygusu hissetmesine rağmen, haz aldığı durum çalma eyleminin kendisidir.
Kleptomani Nedenleri Nelerdir?
Dürtü kontrol bozuklukları arasında yer alan hırsızlık hastalığı, birbirinden farklı faktörlerin etkisiyle görülebilen psikolojik bir rahatsızlıktır. Çalma hastalığının nedenlerini tek bir kategoride açıklamak mümkün değildir. Kleptomani nedenleri, fiziksel ve psikolojik faktörler şeklinde iki farklı kategoriye ayrılır.
Psikolojik Nedenler
Bu tür dürtü kontrol bozukluklarının temelinde çocukluk döneminde ortaya çıkan ilgi ve sevgi eksikliği görülür. Çocukluk döneminde ailesinden gerekli olan ilgi ve sevgiyi göremeyen çocuklar, yetişkinlik veya çocukluk evresinde ailesine duyduğu öfkeyi bu şekilde yansıtır. Üstelik çalma eylemini gerçekleştiren kleptoman, hırsızlık yaptığı sırada büyük bir haz duygusu yaşar.
Fizyolojik Nedenler
Çalma eylemini gerçekleştiren kleptomanların beyninde yer alan serotonin hormonu düşük seviyededir. Serotonin, kişilerin ruh halini iyileştiren ve duygularını düzenleyen bir hormondur. Dolayısıyla serotonini oldukça düşük olan kişiler, çalma eylemini gerçekleştirerek beyninde dopamin salgılanmasını sağlar. Dopamin ise, beyinde salgılanmaya başlayınca kişilerin ödül duygusunu hissetmesine zemin hazırlar.
Kleptomani Belirtileri Nelerdir?
Birçok kişide paralel olarak seyreden kleptomani belirtileri şöyle sıralanabilir:
- İhtiyaç hissedilmeyen nesneleri çalma eylemini kontrol edememe
- Çalma dürtüsünün oluştuğu sırada gerginlik yaşama
- Çalma eylemi sırasında haz alma
- Çalma eyleminden sonra yoğun bir pişmanlık ve kendisine yönelen nefret duygusu hissetme
Bahsi geçen semptomları yaşayan kişiler, uzmanlar tarafından uygulanan terapi yöntemlerine başvurarak profesyonel bir destek alması gerekir.
Kleptomani Hastalarına Nasıl Davranmak Gerekir?
Türkiye genelinde nüfusun çok az bir kısmının sahip olduğu çalma hastalığı, kişilerde hırsızlık eyleminden sonra büyük bir pişmanlık duygusu yaratır. Kleptoman olarak adlandırılan bu dürtü kontrol bozukluğuna sahip olan kişiler, çaldıkları eşyaları duydukları utanç duygusu nedeniyle genellikle saklar. Dolayısıyla hırsızlık hastalığı bulunan kişileri belirlemek oldukça güç olabilir.
Bu tip dürtü kontrol bozukluğunun belirtileri olarak birtakım davranışlar sergileyen kişiler, öncelikle yakınlarına ait parasal değeri bulunmayan eşyaları çalarak kendini gösterir. Bu tip davranışları fark ettiğiniz kişiye sert ve yargılayıcı bir tavır yerine hoşgörülü ve sakin bir tavır sergilemek gerekir. Aynı zamanda kleptomani tedavisi için uygulanan psikoterapi yöntemleri de kişiye bir öneri olarak sunulması gerekir.
Kleptomanide Risk Faktörleri Nelerdir?
Hırsızlık hastalığına zemin hazırlayan birçok etken bulunur. Genel olarak ergenlik ve gençlik evresinde rastlanan bu psikolojik rahatsızlığın nedenleri olarak çocukluk döneminde ailenin ilgisiz ve sevgisizliği örnek verilebilir. Çocukların gelişme evresinde ailesi ile olan ilişkisinin zayıf kalması, bir tür dürtü bozukluğu geliştirmesine neden olabilir. Hırsızlık hastalığında birtakım unsurlar risk faktörü olarak değerlendirilir.
Kişilerin ailesinde obsesif kompulsif bozukluk, alkol veya madde kullanımı bulunuyorsa, hırsızlık hastalığına sahip olma ihtimali daha yüksektir. Dolayısıyla kleptomanide risk faktörleri olarak genetik yatkınlık örnek olarak verilebilir. Kleptomanlarda hırsızlık hastalığına ek olarak; yeme bozukluğu, anksiyete, bipolar bozukluk ve madde kullanımı gibi psikolojik rahatsızlıklar da görülebilir.
Kleptomani Tanı Kriterleri Nelerdir?
Dürtü kontrol bozuklukları arasında nadir görülen hırsızlık hastalığına net bir teşhis konulabilmesi için kleptomani dsm-5 tanı kriterleri referans alınabilir. Hırsızlık hastalığına ait tanı kriterleri şöyle sıralanabilir:
- Parasal değeri bulunmayan eşyaları çalma arzusu içinde olma
- Çalma eylemini gerçekleştirmeye yakın aşırı bir gerginlik hissi duyma
- Çalma eyleminin gerçekleştirildiği esnada yoğun bir haz duyma
- Çalma eylemi, kişilerin öfke duygusunu dışarı yansıtma biçimi olarak değerlendirilmez.
- Çalma eyleminin antisosyal kişilik bozukluğu kavramı ile açıklanması doğru değildir.
Peki, bu tanı kriterlerine uyan kişilerin sahip olduğu kleptomani nasıl tedavi edilir? Dsm-5 tanı kriterlerine uygun olduğu düşünülen hastalara uzmanlar tarafından testler uygulanır. Testte sorulan başlıklara göre kişilerin gösterdiği davranışlar, uzmanlar tarafından analiz edilerek net bir teşhis konulabilir.
Kleptomani Tedavisi Nasıl Gerçekleştirilir?
Kişilerin çalma dürtüsünü kontrol altına alamadığı bu psikolojik rahatsızlık, yoğun bir utanç ve pişmanlık duygusu hissettirdiği için teşhis ve tedavi süreci zorlu geçebilir.
İnsanların özel yaşamını ve iş hayatını önemli ölçüde etkileyen hırsızlık hastalığına uygulanabilecek tek ve net bir tedavi yöntemi bulunmaz. Uzman psikolog eşliğinde başlatılacak olan tedavi süreci, her kişide farklılık gösterebilir.
Kişiler üzerinde uygulanan kleptomani testi ile net bir teşhis konulan hastalara davranışçı psikoterapi yöntemi uygulanır. Bu yöntem ile kişilere çalma dürtüsünü kontrol altına alması öğretilir. Aynı zamanda hırsızlık hastalığına eşlik eden diğer psikolojik rahatsızlıkların varlığı tespit edilerek, gerekli görülen tedavi süreci bu yönde geliştirilerek devam edilir.
Kleptomani Tedavisinde Hizmetinizdeyiz!
Dürtü kontrol bozukluğu yaşayan kleptomani hastasına nasıl davranmalı, şeklinde sorularınız bulunuyorsa vakit kaybetmeden profesyonel bir destek almanız gerekir. Çevrenizde veya ailenizde hırsızlık hastalığına sahip kişiler varsa, yargılayıcı ve rencide edici davranmak yerine kişilerin psikolojik terapi yöntemlerine teşvik edilmesi gerekir.
Çalma hastalığının tedavisinde en sık uygulanan bilişsel davranışçı psikoterapi yöntemi, kişileri çalma eylemine iten nedenleri bulur ve kişileri çalma eylemine yönlendiren negatif duyguları olumluya çevirmeyi hedefler. Bu anlamda alanında uzman kadromuzun uyguladığı çeşitli tanı kriterlerive test teknikleri ile hastaya dürtü kontrol bozukluğu teşhisi konulur. Ardından çeşitli psikoterapi tekniklerinin yer aldığı tedavi süreci ile kişilerin dürtülerini kontrol etmesi sağlanır.
Siz veya çevrenizde bulunan kleptoman kişiler için uzman psikolog kadromuzun uyguladığı psikoterapi yöntemlerimize başvurabilir, ihtiyacınız olan profesyonel destek için klinik hizmetlerimizden faydalanabilirsiniz.
