Genellikle stres anlarında ortaya çıkan uyum bozuklukları,kişilerin sosyal yaşantılarını derinden etkileyen sorunlardır. İnsanların ruhsal varlıklarını olumsuz etkiler. Ortaya çıkış hikâyesi kişiden kişiye göre değişiklik gösterir ve genellikle depresif ya da kaygı durumlarına neden olur.
Uyum Bozuklukları Nedir?
Uyum bozuklukları, stres durumlarının tetiklediği, kişiye duygusal ve davranışsal olarak zarar veren sıkıntıların tümüne denir. Stres etkenleri ile karşı karşıya gelindiğinde kişilerin normalden aykırı reaksiyon vermesine neden olur. Bu aşırı tepkilerin sonucunda kişiler ruhsal ve çevresel yaşantılarında büyük sorunlar yaşamaktadır.
Uyum bozukluğu, strese sebebiyet veren etkenin başlangıcından itibaren üç ay boyunca o strese verilen duygusal tepkilerdir. Bu duygusal durumlar elbette kişilerin davranışsal olarak da olumsuz yönde etkilenmesine neden olur. Kişilerin sosyal hayatlarında ya da mesleki verimliliklerinde bozulmalar görülür. Genellikle bu bozuklukların en fazla altı ay kadar sürdüğü bilinir. Ancak bu süre uzuyorsa kronik uyum bozukluğu yaşanabilir.
Uyum Bozuklukları Nelerdir?
Uyum bozukluklarının kişiden kişiye değişen birçok tipi bulunur. Yaşanan stresli durum her kişiyi farklı şekilde etkileyebilir. Bazı insanlar için bu stres durumlarını atlatmak oldukça kolayken bazı insanlarda ise stresle başa çıkmak oldukça zordur. Bu durumda insanlar yaşadıkları stresle başa çıkamadıkları için duygusal ve davranışsal bozukluklar sergilemeye başlarlar.
Uyum bozukluğu türlerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Kısa veya uzun depresif tepkiler.
- Hem bunaltı hem de depresif tepkilerin birlikte saptandığı karışık uyum sorunu.
- Yalnızca davranış bozukluklarının görüldüğü uyum sorunu.
- Yalnızca duygusal bozuklukların görüldüğü uyum sorunu.
- Hem duygusal hem de davranışsal bozukluklarının bir arada görüldüğü uyum sorunu.
Uyum Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Uyum bozukluğu belirtileri, karşı karşıya kalınan olaylara ve kişinin bu olaylardan ne kadar etkilendiğine bağlı olarak değişiklik gösterir. Yukarıda belirtilen uyum bozukluğu türleri gibi belirtiler de kişiden kişiye göre değişir. En bilinen uyum bozukluğu belirtileri şu şekildedir:
- Bazı hastalarda sürekli ağlama, ümitsizlik ve karamsarlık gibi olumsuz duygular görünür.
- Bazı hastalar ise bunların tam tersi olarak sürekli sinirli, gergin ve endişeli olur.
- İlerlemiş hastalarda anksiyete olabilir.
- Nefes almada zorluk, göğüs ağrısı ve kalp çarpıntısı en sık rastlanan semptomlardır.
- Sosyal yaşama zarar veren davranışlar gözlenebilir. Bunlar; yasaları çiğneme, trafik kurallarını görmezden gelme, insanlarla sürekli olarak kavga etme şeklindedir.
- Baş ağrısı ve baş dönmesi de belirtiler arasındadır.
- Küçük çocuklarda ise parmak emme, gece altını ıslatma ve bebek gibi konuşma gözlenebilir.
Bir yakınınızın veya kendinizin bu belirtileri gösterdiğini düşünüyorsanız uzman psikolog ile görüşerek terapi almanızın size ve çevrenizdekilere yararı olacaktır.
Uyum Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?
Uyum bozuklukları özellikle kişilerin sosyal yaşantılarını ve diğer bireyler ile olan ilişkisini negatif yönde etkiler. İlişki ve sosyal yaşantının negatif etkilenmesi sonucunda bir öğrencinin okul hayatı sekteye uğrarken, bir yetişkininse çalışma hayatında problemler ortaya çıkabilir.
Psikoloji sorunları içerisinde yer alan bu bozukluğun temelinde yatan problemin bilinmesi gerekir. Aksi halde kişiye uygun tedavi uygulanamaz. En bilinen uyum bozukluğu nedenleri aşağıda verilmiştir:
- Aile içinde şiddet yaşanması Ya da boşanma gibi durumlar.
- Aileye yeni bir üye eklenmesi.
- Kişinin sevdiği birini kaybetmesi.
- Ekonomik sıkıntılar ya da iş yerindeki sorunlar.
- Sınav stresi.
- Farklı bir yere taşınma.
- Araba kazası veya farklı türlü bir kaz a yaşamak.
- Ciddi bir hastalık geçirmek.
Bu uyum bozukluğu nedenlerinin şiddeti hastalığı belirleyen unsurlardan biridir. Her insanın olumsuz durumları yaşama biçimi ve atlatma süreci birbirinden farklıdır. Örneğin bir insanın işten atılması onun için iyi bir durumken, başka bir insanın aynı şeyi yaşaması onun için oldukça stresli bir durum olabilir.
Uyum Bozukluğu Tanısı Nasıl Koyulur?
Birçok hastalığın ve psikolojik bozuklukların aksine uyum bozuklukları kendine özgü değildir. Bundan dolayı net bir şekilde tanısı ve uyum bozukluğu tedavisi yapılabilmesi için kişilerin duygusal ve davranışsal belirtiler göstermesi gerekir. Bu belirtiler psikososyal stres durumunda ortaya çıkmalıdır.
Uyum bozukluğu testi için ideal olarak uyum bozukluğu DSM 5 tanı kriterleri kullanılabilir. DSM 5, ruhsal bozuklukların teşhisini doğru bir şekilde yapabilmek için Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanan bir el kitabıdır. Uyum bozukluğu DSM 5 tanı kriterleri sayesinde kişilere çok daha kolay şekilde uyum bozukluğu testi yapılır.
Genellikle uyum bozukluğu tedavisi için psikoterapi ya da ilaç tedavisi kullanılır. Bunların yanı sıra grup terapileri adı verilen terapi yöntemi ile de bozukluğun şiddetlerinin giderilmesi sağlanabilir.
Uyum bozuklukları yaşayan birinin mutlaka bir uzmanla görüşmesi gerekir. Kişilerin yaşadığı stres etkeninin boyutu, bozukluğun şiddetine göre değişiklik gösterir. Tedavi için öncelikle bir uzmanın, hastanın yaşadığı stres etkeni ve bu durum sonrasında yaşanan belirtileri iyi bir şekilde saptaması gerekir. Ardından uygun bir tedavi yöntemi başlar.
Uyum Bozuklukları İçin Adresiniz Medisam Life!
Psikoloji insan hayatının önemli bir yerini kapsayan çok geniş bir alandır. Psikolojik bozukluklar, yalnızca sosyal yaşantımızı ve duygusal durumumuzu değil aynı zamanda sağlığımızı da kötü etkiler.
Uyum bozuklukları da yaşantımızı olumsuz etkileyen psikolojik rahatsızlıklardan biridir. Bu rahatsızlığın giderilmesi ve yaşamınızı daha kaliteli devam ettirebilmeniz için bir uzman yardımı almakta fayda vardır. Medisam Life uzman psikologları sayesinde yaşadığınız duruma doğru bir tanı getirebilir ve ardından uygun tedavi ile bu sorundan kurtulabilirsiniz.
